De Diepe Naam van Woede: Woede als Verlies en Verdriet

De beroemde quote van C.S. Lewis – "I sat with my anger long enough until she told me her real name was grief" – raakt een diepe kern van wat woede vaak in zich draagt: onopgelost verdriet, verlies en pijn. Wanneer we boosheid ervaren, is het verleidelijk om die boosheid als een einddoel te beschouwen. We voelen de warmte, de explosiviteit ervan, en zijn geneigd om actie te ondernemen om die boosheid te uiten of te sussen. Maar zoals Lewis suggereert, schuilt er onder de oppervlakte van die vurige emotie vaak iets zachters, kwetsbaarders: rouw en verdriet. Woede is dan geen doel op zich, maar een beschermingsmechanisme dat ons afschermt van het onderliggende lijden.

Onderzoekers en psychiaters over woede

Veel psychiaters en onderzoekers hebben woede onderzocht, zowel op psychologisch als neurologisch vlak. Enkele belangrijke namen zijn:

1. Sigmund Freud – Freud zag woede en agressie als onderdeel van het menselijke driftleven, en hij geloofde dat het onderdrukken ervan kon leiden tot psychische problemen. In zijn visie wordt woede vaak opgewekt door een intern conflict tussen het ego en superego, maar het kan ook naar buiten gericht zijn als een reactie op frustraties.
2. Aaron Beck – Als grondlegger van de cognitieve therapie, keek Beck naar de denkpatronen achter woede. Hij stelde dat negatieve gedachten over zichzelf, anderen of de wereld vaak de bron zijn van woede. Door deze gedachten te herkaderen en meer realistisch te maken, kunnen mensen hun woede beter beheersen.
3. John Dollard en Neal Miller – Dit duo ontwikkelde de frustratie-agressie theorie, die stelt dat agressie en woede het directe gevolg zijn van frustratie. Wanneer iemand voelt dat ze worden tegengehouden in hun doelen, kan dat leiden tot woede-uitbarstingen. Hun werk heeft bijgedragen aan het begrijpen van woede als een secundaire emotie die voortkomt uit onbeantwoorde behoeften.
4. Alice Miller – Miller was een van de eersten die de relatie tussen onderdrukte woede en kindtrauma blootlegde. In haar werk betoogde ze dat woede vaak voortkomt uit onverwerkte emoties uit de kindertijd, met name wanneer het kind pijnlijke of traumatische ervaringen heeft moeten onderdrukken. Haar werk laat zien dat woede in veel gevallen een manier is om de pijn van onrecht en verdriet te verbergen.
5. Paul Ekman – Bekend van zijn onderzoek naar emoties en gezichtsuitdrukkingen, heeft Ekman diepgaand gekeken naar de uitingen van woede. Hij identificeerde woede als een van de basisemoties, die universeel is bij mensen. Zijn werk helpt ons begrijpen hoe deze emotie zich manifesteert in het lichaam en hoe we deze kunnen reguleren.

Lichaamsgerichte therapie: woede en pijn loslaten via het lichaam

Een groeiende benadering voor het verwerken van woede is lichaamsgerichte therapie. Deze vorm van therapie erkent dat emoties, zoals woede, niet alleen mentaal maar ook fysiek ervaren worden. Woede kan zich vastzetten in het lichaam, in de vorm van spierspanning, hoofdpijn of zelfs chronische pijnklachten.

Een pionier op het gebied van lichaamsgerichte therapie is Wilhelm Reich, een leerling van Freud. Hij geloofde dat onverwerkte emoties zich letterlijk in het lichaam vastzetten als "lichaamsblokkades". Reich zag woede als een emotie die geblokkeerd of ongeuit blijft, vaak om onszelf te beschermen tegen diepere gevoelens van verdriet of angst. Door deze blokkades op te heffen via ademhalingstechnieken, beweging en aanraking, kunnen mensen de onderliggende emoties vrijmaken en verwerken.

Peter Levine, de grondlegger van Somatic Experiencing, benadrukt het belang van lichaamsbewustzijn bij het loslaten van trauma en daarmee ook woede. Levine stelt dat ons zenuwstelsel vast kan komen te zitten in een staat van vechten of vluchten, en dat dit vaak woede oproept. Door kleine, gecontroleerde bewegingen en aandacht voor het lichaam, kunnen we de energie van woede laten doorstromen en uiteindelijk verwerken.

Subtiele verwerking van woede: vermijding van hertraumatisering

Het proces van woedeverwerking moet echter subtiel en zorgvuldig verlopen. In sommige therapievormen werd vroeger de nadruk gelegd op het uiten van woede door te schreeuwen, op kussens te slaan of fysieke actie te ondernemen. Hoewel dit voor sommigen tijdelijk verlichting kan bieden, toont onderzoek aan dat dit op de lange termijn averechts kan werken en zelfs kan leiden tot hertraumatisering. Wanneer woede op deze intense en ongecontroleerde manier wordt geuit, kan dit de persoon in een vicieuze cirkel brengen van het opnieuw beleven van pijn en trauma, zonder de onderliggende emoties werkelijk te verwerken.

Daarom pleiten veel moderne therapeuten voor subtiele, graduele manieren om met woede om te gaan. Het is belangrijk om de onderliggende emoties stap voor stap te verkennen en te verwerken, zonder het zenuwstelsel te overweldigen. Lichaamsgerichte therapieën, zoals Somatic Experiencing en Inner Grounding, bieden veilige methoden om de vastzittende energie van woede geleidelijk vrij te maken en de onderliggende pijn op een diepere, helende manier aan te pakken.

Inner Grounding en woedeverwerking

In de Inner Grounding therapie, ontwikkeld door Jacqueline Snelder, wordt woede gezien als een energie die kan worden getransformeerd. Door middel van energetische en lichaamsgerichte technieken, zoals chakra-oefeningen, ademhaling en meditatie, kan de energie van woede worden omgezet in een diepere connectie met het eigen lichaam en de onderliggende emoties, zoals verdriet of rouw. Dit stelt de persoon in staat om de boosheid niet langer te onderdrukken of destructief te uiten, maar deze op een gezonde manier te integreren en te transformeren.